گياهان دارويي

چاي کله مورچه (ctc ) : اين نوع چاي حاصل قطعه قطعه کردن ،دما دادن، فشرده و سائيده کردن برگهاي بالايئ گياه چاي ميباشد و از نظر دم کشيدن ورنگ دادن از همه انواع چاي زود دم تر وداراي رنگ دهي بهتر در وا حد زماني ميبا شد.
تا جا ئيکه از آن براي ساخت چاي هاي کيسه اي(tea bag) استفا ده ميشود .
بهترين چاي ctc در کشور کنيا توليد ميشود . از نظر ظاهري به شکل گلوله هائي  به قطر 1-3mm و به رنگ سياه يا سياه خاکستري ميبا شد. در ضمن اين نوع چاي داراي عطر کمي نيز مي با شد. وبه خاطر رنگ دهي خوب از آن مي توان در مخلوت يک چاي با عطر خوب ورنگ کم استفاده کرد. زمان دم کشيدن آن 7-3 دقيقه است.
 
چاي باروتي:از لحاظ ظاهري داراي رنگ سياه تيره و دانه بندي ريز و معمولا برگهاي خشک شده آن به صورت صاف است و از نماي دور شباهت زيادي با باروت دارد به همين دليل آن را چاي باروتي مي نامند. از نظر طعم و رنگدهي بايد آن را در سطح متوسط قرار داد. اين چاي به دليل دانه بندي ريز، زود دم مي باشد و زمان دم کشيدن آن 4-8 دقيقه است. رنگ آن از لحاظ قرمزي از بقيه انواع چاي بيشتر و شفافتر مي باشد.
چاي سبلان:نسبت به چاي باروتي داراي دانه بندي درشت تر است و برگهاي آن پيچيده تر مي باشد. از نظر رنگدهي مطلوب و طعم آن کم مي باشد. زمان دم کشيدن آن بين 7-10 دقيقه است. معمولا چاي سبلان به دليل شباهت با چاي باروتي و يا قلم، با آنها اشتباه تشخيص داده مي شود.
چاي قلم:درشت ترين و پر مصرف ترين نوع چاي مي باشد. دانه بندي آن به صورت درشت و کمي پيچيده ديده مي شود. داراي رنگ مناسب و بيشتري طعم است که طعم آن به دليل استفاده از برگهاي پيرتر و ضخيم تر مي باشد و به همين دليل بسيار پردم است و بين 10-17 دقيقه طول مي کشد. به طور کلي اين نوع چاي به دليل گسي زيادي که دارد در بين ايراني ها بسيار مقبول مي باشد.
چاي هاي داخله:انواع چاي داخله موجود در بازار به طور کلي و در رقابت با چاي هاي خارجه داراي کيفيت خوبي نمي باشنداز اين رو آنها و برخي از انواع چاي خارجه با عطر و رنگ مخلوط مي شوند که به طور کلي مطلوب و مناسب نمي باشد. ولي به هر صورت در ميان قشر کم درآمد، به دليل قيمت پاييني که دارد، داراي طرفداراني است.
                                           
 
 
نمونه چاي قلم درشت                           نمونه چاي سيلان        
                                             
 
 
نمونه چاي کله مورچه                        نمونه چاي باروتي                 
                       
                                      نمونه چاي قلم ريز
 
انواع افزودنيها به چاي
1- روش صنعتي:در روش صنعتي و نيمه صنعتي افزودنيهايي مانند انواع عطر و رنگ به روش اسپري در پايان خط توليد و بر روي چاي خشک پاشيده مي شود. در کارگاههاي کوچک نيز به صورت دستي به وسيله انواع اسپري کننده ها حتي سمپاش بر روي کودهاي چاي خشک پاشيده مي شود که البته اين روش بهداشتي نمي باشد. انواع عطرهايي که در روش صنعتي به چاي افزوده مي شود، عبارتند از:
الف) عطرچاي:که اسانسي شيميايي و بر گرفته از گياه چاي مي باشدو به صورت شيميايي تهيه مي شود.
ب) اسانس و گل برگاموت:گلبرگهاي گل برگاموت که داراي بوي بسيار مطبوعي مي باشند، مي توانند با چاي ترکيب شوند. اين گل در ابتدا در شرق مصرف مي شد و کم کم در جهان مصرف آن متداول گرديد و به علت مصرف بسيار زيادي که داشت، اسانس شيميايي آن نيز تهيه و در بازار عرضه شد.
پ) هل:که به دليل عطر بسيار زيادي که دارد، هنوز به صورت طبيعي و به مقدار خيلي کم در چاي مصرف مي شود.
گروه ديگر از افزودنيها نيز وجود دارند که زياد در جهان متداول نمي باشند مانند وانيل و برخي ادويه جات.
2- روش سنتي:در اين روش و به صورت دستي برخي مواد در هنگام دم کشيدن و به طور طبيعي به چاي افزوده مي شوند که از جمله آنها مي توان به ليمو و آب ليمو، ليمو عماني، دارچين، زعفران و برخي گلها مثل بهارنارنج اشاره کرد. اين نوع مصرف در گذشته حالت دارويي داشته و اکنون نيز بدون توجه زياد به خواص آن و صرفا به دليل طعم و سليقه مصرف مي شود.
کليه موارد گفته شده درباره چاي خارجه و داخله موجود در بازار مربوط به چاي طبيعي مي باشد که در آن هيچگونه رنگ و اسانسي به کار نرفته است.
چاي سبز نيز يکي ديگر از انواع چاي مي باشد که در جهان محبوبيت زيادي داشته و خاستگاه آن چين مي باشد. طعم آن شبيه به اسيد فرميک است که مورچه ها از خود ترشح مي کنند و داراي خواص دارويي فراواني مي باشد.
                         فاکتورهاي آب و هوايي
چاي به هواي تقريبا گرم و مرطوب نياز دارد. برتري از نظر آب وهوايي باعث توزيع فراواني و کيفيت مي شود بنابراين قبل از کاشت چاي در يک منطقه جديد، تناسب آب و هوايي اولين نکته اي است که بايد به آن توجه شود.
بارندگي:متوسط بارندگي ساليانه در شمال شرقي هند 2000 ميلي متر مي باشد. با اين حال بيش از کل مقدار براي رشد محصول چاي در سراسر فصل نياز است. در شمال شرقي هند، توزيع بارندگي يکنواخت نيست و افزايش بارش باران در ماههايي که باد موسمي مي وزد، باعث مشکلات زهکشي مي شود. متوسط بارندگي ماهانه در طول ماه نوامبر تا مارس کمتر از ميزان تلفات تبخير مي باشد که باعث اثرات کمبود رطوبت بر روي بوته هاي چاي مي شود. اگر اين مرحله خشکي باقي بماند، گياهان متحمل خسارت سنگيني مي شود و محصولات ناچار منتظر بارندگي باد موسمي ميشود. بنابراين بارش کافي باران در طول زمستان و اوايل بهار باعث محصول دهي فراوان مي شود.
دما و RH :اثرات دما بر روي محصول چاي از طريق تاثير بر فتوسنتز و کنترل رشد و رکود مي باشد. در اصل دماي محدود در 13 و 28-32 درجه سانتي گراد براي رشد چاي مناسب است.
دماي بيش از 32 درجه نامطلوب مي باشد مخصوصا اگر با رطوبت همراه باشد. در کمربند رشد چاي در اين منطقه، متوسط دماي زمستاني (دسامبر- فوريه) زير 12 درجه سانتي گراد مي ماند و از هرگونه رشد در اين مدت به شدت جلوگيري مي کند. رشد از ماه مارس با افزايش دما آغاز مي شود. رکود زمستانه، حاصل واکنش ميان طول روز و دما مي باشد. دماي کم باعث رشد آرام تر و ثمردهي کمتر در ناحيه (دارجلينگ) در مقايسه با (دوراس آسام) مي شود.
طول روز: طول روز بر رشد و کمون بوته هاي چاي موثر است. هنگامي که کمتر از 11 ساعت و 15 دقيقه در روز در طول 6 هفته باشد، بوته هاي به صورت کمون رکود مي کند.
با اين حال طول فصل رشد با دور شدن از خط استوا کاهش مي يابد. حالت رکود فصلي در عرض جغرافيايي 18 درجه شمالي و جنوبي ديده مي شود. درهند شمال شرقي (25-27 درجه عرض جغرافيايي) بوته هاي چاي در زمستان براي حدود سه ماه به دليل دماي کم و روزهاي کوتاه به حالت رکود باقي مي ماند.
خاک:چاي در زمينهاي بلندي که زهکشي و عمق خوبي دارند و داراي اسيد ليته 5/4 تا 5/5 و بيش از 2% مواد آلي مي باشند، به خوبي رشد مي کند. خاک فشرده و کم عمق رشد ريشه را محدود مي کند. چاي در خاکهايي رشد مي کند که در فصل خشک کاملا خشک شده اند و دوباره در فصل بارندگي به آنها آب رسيده است. در خاکهايي با عمق کمتر از 20 متر نبايد هيچ به هم چسبيدگي وجود داشته باشد. براي يک رشد خوب عمق آب سطحي نبايد از 90 سانتي متر کمتر باشد. پوشش متراکم بوته ها در زمينهاي چايکاري براي زمينهايي که نقشه برداري شده اند و به تمام جزئيات کوچک و بزرگ زمين يک به يک توجه شده است به خاک مناسب و مديريت آبياري نيز نياز دارد.
روش اصلي خيساندن برگ چاي انجام پارگي ديواره سلول ها در يک ماشين گردان است که در تخمير ارگانيسم هاي سلولي به صورت تصاعدي انجام مي گيرد. اين مراحل به در آمدن عصاره سلولي براي اختلاط با اجزا شيميايي و آنزيم ها در حضور اکسيژن جو (ازن) منتهي مي شوند. ابتدا خيساندن آغاز مي شود. تخمير، که شروع مرحله اکسيد شدن مي باشد، شروع مي شود. شاخه ها با درجات مختلف ضخامت در معرض تغيير قابل توجهي در طول چرخ شدن و در طول مراحل قطعه قطعه کردن برگها مي شوند. اپيدرم به قطعه هايي تبديل مي شود، سلول ها پاره مي شوند، کوتيکول ها و مواد بين سلولي نيز خرد و له مي شوند. شکستن مکانيکي شاخه ها در اين مرحله معمولا باعث شکل گيري قطعه هايي با اشکال و اندازه هاي مختلف ميشود که بستگي به روش هاي خرد کردن و له کردن آنها دارد. اين عوامل اثر قوي بر مراحل فرا آوري دارد که به دنبال آن، انتخاب بازار پسندي چاي صورت مي گيرد. بنابراين مرحله خيساندن برگ چاي، يك مرحله کليدي در صنعت چاي محسوب مي شود. مرحله خيساندن در هند شمال شرقي به روش زير انجام مي شود:
1- روش مرسوم و اصلي:در مراحل مرسوم، شکستن يا خيساندن برگ چاي روي يک نوار نقاله حمل مي شود. در حين چرخ شدن برگ، عصاره آن در حين خرد                                                               
شدن برگها خارج مي شود.
مراحل اصلي در چرخ کردن محلي به صورت زير است:
الف) پاره کردن ديواره سلول ها و خارج کردن محتواي آنها
ب) در معرض هوا قرار دادن محتويات سلول هاي برگ براي شروع مراحل اکسيداسيون
 پ) پيچاندن برگ و دادن شکل تابيده شده به آن
ت) شکستن قطعات تاب خورده بزرگ به قطعات ريزتر.
  چرخ کردن:قبل از شروع فرآوري چاي، راحت ترين روش براي پاره کردن ديواره سلولي، ساييدن آن بين دو صفحه مي باشد. صفحه هاي ساينده تجهيزات ساده اي هستند که در فرآوري تجاري جايگزين روش دستي شده است.
مراحل چرخ کردن شامل فشردن و پيچاندن برگ در وسايلي که براي چرخ کردن استفاده مي شود، مي باشد. درجه فشردگي به کيفيت برگ چاي بستگي دارد و بر حسب آن صفحه هاي فشار تنظيم مي شوند. نتيجه مالش، اصطکاک و گرما مي باشد که موجب عکس العمل هاي شيميايي در محصول مي گردد که ممکن است بر روي کيفيت اثرات نامطلوب داشته باشد. تقسيم سلول ها به قطعات کوچک تر، سريعتر و کاملتر مي باشد در حاليکه برگهاي زمخت تر به زمان بيشتري نياز دارند. برگي که تحت خرد شدن و کوک شدن قرار گرفته و پس از مراحل چرخ شدن، پيچ خورده است، مانع پيچ خوردن برگهاي بزرگ تر مي شود. که اين باعث مي شود فرآوري آن جدا از برگهاي بزرگ انجام شود. برگها از عصاره خالي شده و سپس وارديک «شيفتر» يا «گوگي» مي شوند. شيفتر و گوگي در اندازه هاي مختلف دندانه بندي شده اند. قطعات برگ که از بين اين دندانه ها عبور مي کند، خاکه ناميده مي شود و مخصوص برگهاي زمخت مي باشد که براي چرخ کردن دوباره فرستاده مي شود. برگهاي خوب براي تخمير مصرف مي شوند. دور دوم چرخ کردن برگها شامل مراحل مشابه تا سومين بار مي باشد. درجه بندي برگها نيز برحسب دفعه چرخ شدن آنها مشخص مي شود.                               
                                     ارقام چاي   
1-camellia sinensis L(چاي چيني):اين رقم بوته بزرگ به طول 1-2 متر مي باشد و داراي شاخه هاي ريز بسيار زيادي است که در نزديک زمين منشعب شده اند. برگهاي اين بوته سخت، باريک، چرم مانند و سطح
 
آنها مات مي باشد. اپيدرم فوقاني بدون کرک و اپيدرم تحتاني کرکدار است. با
                             
 
 
 
بزرگ شدن برگ کرکها شروع به ريزش مي کنند و سرانجام بدون کرک مي شود. ساقه اصلي گل 6-10 ميليمتر بلندي دارد و پيازي شکل و بدون کرک است.
2-camellia assamica sub sp :گياهي درختچه اي با 6-10 متر بلندي که برگهاي آن نسبتا راست، قائم، براق و به رنگ سبز روشن        مي باشد.
 
 
 
 در پاييز برگها تغيير رنگ داده و دم برگ آنها صورتي- قرمز در قسمت انتهايي مي باشد. اندازه برگها تقريبا بين اندازه برگها در گياهان sinensica وassamica است. برگها بيضي شکل هستند و حاشيه آنها زياد برجسته نيست.
 
 
 
 
 گل آن داراي 3-4 تخمدان است و 3-5 نوع دارد و کلاله آن نيز به صورت دراز و کشيده مي باشد.
3-camellia assamica(گياه چاي آسام):درختچه اي است با 10-15 متر ارتفاع که داراي شاخه هاي قوي هيکل مي باشد. برگها باريک و داراي سطح براق هستند. پهناي آنها 5/3 تا 5/7 و طول برگ 8-20 سانتي متر مي باشد. حاشيه برگ دندانه اي و بدون کرک است. داراي 5-6 کاسبرگ نابرابر و چرم مانند و دائمي ميباشد و همچنين 7-8 گلبرگ سفيد رنگ دارد.  
 
 
 
 
 
تصاويري از ماشين آلات تهيه چاي